Gamelan adalah himpunan alat muzik (ensembel) yang terdiri daripada alat muzik membranofon seperti gendang, idiofon berbentuk bilah dan pencon, aerofon seperti seruling, dan kordofon seperti rebab dan zither. Gamelan berasal dari Indonesia dan kebanyakan terdapat di pulau Jawa, Madura, Bali, dan Lombok di Indonesia dalam pelbagai jenis ukuran dan bentuk ensembel. Di Bali dan Lombok hari ini, dan di Jawa lewat abad ke-18, istilah gong lebih dianggap sinonim dengan gamelan.
Perkataan Gamelan berasal dari perkataan Bahasa Jawa, yang boleh merujuk kepada jenis Mallet yang digunakan untuk memukul instrumen atau perbuatan yang menarik dengan Mallet. Istilah karawitan merujuk kepada klasik Gamelan muzik dan amalan prestasi, dan datang dari perkataan rawit, bermakna ' rumit ' atau ' halus bekerja '. Perkataan ini berasal dari perkataan Jawa, 'rawit', yang merujuk kepada rasa kelancaran dan keanggunan ideilan dalam muzik Jawa. Satu lagi perkataan dari akar ini, pangrawit, ertinya seseorang dengan perasaan itu, dan digunakan sebagai gelaran apabila membincangkan yang dihormati Gamelan pemuzik. Perkataan Jawa tinggi untuk Gamelan ialah Gangsa, dibentuk sama ada dari perkataan tembaga dan rejasa merujuk kepada bahan-bahan yang digunakan dalam pembinaan gangsa Gamelan (tembaga dan tin), atau tiga dan sedasa merujuk kepada perkadaran mereka (tiga dan sepuluh).
Perkataan "gamelan" berasal daripada perkataan Jawa "gamel", bermaksud memukul ataupun tukul. Gamelan diperkenalkan ke Pahang ketika pemerintahan Sultan Ahmad Muadzam Shah. Tengku Ampuan iaitu Wan Fatimah telah meningkatkan muzik gamelan dan diikuti oleh isteri kedua Sultan iaitu Che Bedah. Puteri mereka iaitu Tengku Ampuan Mariam telah berkahwin dengan Sultan Sulaiman Badrul Alam Syah pada 1913, dan telah membawa gamelan ke Terengganu.
Pada tahun 1914,apabila Sultan Ahmad Mangkat, isterinya Cik Zubedah telah berangkat ke Terengganu untuk tinggal bersama puterinya, Tengku Ampuan Mariam di istana. Tengku Ampuan Mariam amat meminati gamelan dan dengan itu pada 1915, set gamelan di bawah jagaanya di Pahang telah dibawa ke Istana Maziah Terengganu. dan melatih pemuda-pemudi Terengganu untuk bermain/menari gamelan.
Pada 1920, selepas kemahkotaan Sultan Sulaiman, usaha dipergiatkan dengan membawa bekas penari Pahang, Yang Khoja dan Cik Meriam untuk melatih penari Terengganu dan dinaungi oleh Tengku Ampuan Mariam sendiri.
Demikian pula, En, Wan Mohd, En.Wan Ahmad & En.Ahin, bekas pemain muzik Pahang bersama melatih kumpulan Terengganu yang dikelolakan oleh Sultan Sulaiman. Sehingga 1936, Sultan dan permaisuri berjaya memiliki set sendiri.Berbagai-bagai lagu dan tarian dicipta termasuk lambang sari, geliung, ketam renjong,togok,gagak seteru, lancang kuning dan sebagainya.Tengku Ampuan Mariam telah menulis sebuah manuskrip mengenai tarian sementara Sultan Sulaiman telah bertanggungjawab menukarkan nama "Joget Pahang" kepada "Joget Gamelan Terengganu".
Bagaimanapun gamelan Terengganu mengalami kejatuhan pada zaman penaklukan Jepun pada 1941 dan kemangkatan Sultan Sulaiman,1942. Tengku Mariam berpindah ke Istana Kolam dengan membawa set gamelan bersama 2 orang bekas penarinya, Cik Adnan Abd. Set gamelan telah dikembalikan ke Pahang , 1973 setelah berlakunya tawar-menawar yang tidak menyenangkan antara kerajaan Pahang dan kerajaan Terengganu. Set Gamelan tersebut telah dianugerahkan kepada Muzium Pahang di Pekan dan dipamerkan.
Istilah "Gamelan Melayu" sering disalahfahami sebagai perampasan budaya gamelan daripada Jawa, Indonesia. Namun, nama "melayu" yang ditambahkan adalah kerana perbezaan yang ketara pada alat Gamelan Melayu dan Gamelan Jawa. Gamelan Melayu mempunyai skala anhemitonik pentatonik, cara permainan tersendiri serta penggunaannya yang khas di Istana pada zaman dahulu. Berbanding dengan Gamelan Jawa yang dilestarikan oleh penduduk setempat sebagai alat penceritaan dan muzik rakyat, perayaan menuai dan sebagainya.
Muzik gamelan biasanya dimainkan dalam majlis formal dan tidak formal di istana dan untuk mengiringi joget Pahang. Pemuzik gamelan terdiri daripada lelaki seramai sembilan orang dan penarinya adalah wanita seramai enam orang. Alatan muzik yang digunakan ialah Gong Agong, Gong Sawokan, Gendang Ibu, Gendang Anak, Saron Pekin, Saron Baron I dan Saron Baron II, Gambang serta juga Kenong.
Tuning dan pembuatan orkes gamelan adalah suatu proses yang kompleks. Gamelan menggunakan empat sistem tuning, iaitu sléndro, pélog, "Degung" (khusus daerah Sunda, atau Jawa Barat), dan "madenda" (juga dikenali sebagai diatonis hare, sama seperti skala minor asli yang banyak dipakai di Eropah.
